Eşit Katılım için Geçici Özel Önlemler

Kadınların kamusal hayata katılımı artıyor olsa da, seçim ya da atama ile gelinen pozisyonlarda kadın katılımı hala eşitlikten çok uzaktadır. Devlet başkanlığından, bakanlığa, yasama organlarından, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği ve muhtarlığa kadar karar alma kademelerinin her seviyesinde, kadınlarla erkekler arasındaki güç dengesizlikleri devam etmektedir.

UN Women Türkiye olarak siyasi partilere seslendiğimiz #tutungeliyoruz kampanyamızı başlattık. Kampanyamız ile siyasi partilere koltukları, masaları, muhtarlıkları, mazbataları kadın adaylar için “#tutungeliyoruz” diye seslenerek kadınların karar almaya eşit katılımı için aday listelerinde daha fazla kadın belediye başkanı ve kadın belediye meclisi üyesi istediğimizi vurguladık. Türkiye’de 81 ilin sadece ikisinde kadın belediye başkanı görev yapıyor. Belediye meclis üyelerinin yalnızca %11’i kadın. 1.389 il ve ilçe belediye başkanından sadece 41 tanesi kadın.  Yaklaşık elli bin muhtarın sadece 1.134’ü kadın. Kadın katılımındaki eşitsizlik, ayrımcı ve cinsiyete dayalı normlar, uygulamalar ve politikaları pekiştiren yapısal engeller nedeniyle her alanda devam etmektedir. Bu durum, uluslararası ve yerelde toplumsal cinsiyet eşitliği taahhütleri çerçevesinde güç dengelerini değiştirme konusundaki politik iradenin de eksikliğini göstermektedir. Bu yapısal engellerin kaldırılması, geçici özel önlemler olarak adlandırılan cinsiyet kotası,  kaynakların tahsisi veya yeniden tahsisi gibi uygulamaları hayata geçirmek ile mümkün olabilir. Kadınların tam ve eşit katılımı önündeki engellerin kaldırılmasını amaçlayan Pekin Eylem Platformunda da altı çizilen bu önlemler, eşit katılım önündeki engelleri ortadan kaldırmayı ve kadınların eşit katılımını teşvik etmeyi amaçlayan somut adımlardır. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığının Önlenmesi Sözleşmesi’ni (CEDAW) onaylayan veya ona taraf olan devletler için geçici özel önlemlerin uygulanması yasal bir yükümlülüktür. Türkiye'de, kadınların karar alma süreçlerine katılımını artırmak için zorunlu ya da yasal geçici özel önlemler bulunmamaktadır. Ancak, 2010 Anayasa değişikliği, geçici özel önlemlerin uygunlanabilmesine temel oluşturmaktadır. Türkiye Anayasası'nın 10. maddesi, devletin eşitliği sağlama yükümlülüğü ile birlikte kadınlarla erkeklerin eşit haklara sahip olduğunu açıkça belirtir. Türkiye'nin 12. Kalkınma Planı (2024-2028), "Kadınlar" üzerine odaklanan özel bir bölüm içermekte olup, eğitim, istihdam ve karar alma mekanizmalarındaki kadınların katılımını ve temsilini artırmaya yönelik kapsamlı politika ve önlem önerileri içermektedir. Bu stratejik önlemler arasında kotalar gibi geçici özel önlemler bulunmaktadır. Yaklaşan yerel seçimlere yönelik olarak, siyasi partiler, kadınların karar alma süreçlerine eşit katılımlarını destekleyebilirler . Bunu, daha fazla kadın adayı belediye başkanı olarak göstererek veya belediye meclisi üyeleri için cinsiyet kotası gibi geçici özel önlemleri uygulayarak başarılabilirler. Kadınları aday listelerinde kazanılabilir sıralarda yerleştirebilirler. Ayrıca, kadınlara sadece başvuru ücretleri değil, aynı zamanda kampanya için mali destek de sağlayabilirler. Seçime sayılı günler kala, daha fazla kadının karar alma süreçlerinde yer almasını ve liderlik pozisyonlarına adım atmasını birlikte destekleyebiliriz. Kadın muhtar adaylarının sayısını artırarak, çeşitliliği, eşitliği ve toplumsal kapsayıcılığı güçlendirebiliriz.